Strefa rodzica

Powikłania wad serca

Zawał serca

Klasyczna definicja określa zawał serca jako martwicę mięśnia sercowego powstałą w następstwie jego niedokrwienia. Termin „martwica” oznacza nieodwracalne obumarcie części tkanek żywego narządu. „Niedokrwienie” to niedostateczny dopływ krwi do tkanki, w następstwie czego dochodzi do zmniejszenia dostaw tlenu. Jeśli niedobór tlenu jest nasilony i długotrwały, komórki – nie mając możliwości prowadzenia odpowiednio wydajnego metabolizmu – giną. Zawał może dokonać się w praktycznie każdym narządzie; co ciekawe, jednym z nielicznych wyjątków jest język, zaopatrywany przez liczne tętnice, co praktycznie wyklucza możliwość nasilonego niedokrwienia tego narządu.

Zawal serca

W większości przypadków gwałtowne niedokrwienie znacznych obszarów mięśnia serca powoduje:

nasilony, długotrwały ból w klatce piersiowej,
upośledzenie funkcji całego narządu – w sposób nagły zmniejsza się objętość krwi tłoczonej przez serce i rozwija się ostra niewydolność krążenia,
spadek ciśnienia tętniczego krwi,
chory jest blady, spocony, ma zimną skórę,
bardzo często występują zaburzenia rytmu serca, które odpowiadają za zgony w najwcześniejszej fazie choroby,
charakterystyczne nieprawidłowości w badaniach takich jak elektrokardiogram i oznaczenie poziomu tak zwanych enzymów wskaźnikowych martwicy mięśnia serca, pozwalających ustalić rozpoznanie zawału serca.

Późnym następstwem zawału jest trwałe wyłączenie martwiczego fragmentu komór z funkcji skurczowej, co skutkuje zmniejszeniem wydajności komory. Utrata optymalnego kształtu komory powoduje utrwalenie dysfunkcji i prowadzi do przewlekłej niewydolności krążenia.

W ogromnej większości przypadków zawał jest następstwem zaawansowanej miażdżycy tętnic wieńcowych powodującej krytyczne zwężenie lub całkowite zamknięcie chorego naczynia. Rozwój zmian miażdżycowych wymaga czasu, dlatego ich najgroźniejsze powikłania występują u osób w co najmniej średnim wieku – szczyt zachorowań na zawał serca przypada na mężczyzn po pięćdziesiątym roku życia, u kobiet – na okres po menopauzie.

U dzieci zawał serca jest rozpoznawany niezmiernie rzadko, jak się wydaje – rzadziej niż w rzeczywistości występuje. Najcząściej przyczną zawału serca u dzieci są:

wady tętnic wieńcowych: nieprawidłowe odejście jednej z nich, zazwyczaj lewej (zespół Blanda, White’a i Garlanda), z pnia płucnego zamiast od aorty; przetoka wieńcowa,
wady prowadzące do przerostu lewej komory serca, takie jak zwężenie zastawki aorty lub koarktacja,
wady przeciekowe, w których obciążenie lewej komory jest znacznie zwiększone, oraz wady sinicze, w których nierzadko obserwujemy nieprawidłowe przebiegi tętnic wieńcowych, a istotnym czynnikiem nasilającym niedokrwienie komórek mięśnia serca jest zmniejszona zawartość tlenu we krwi tętniczej.

Objawy zawału serca u noworodka i małego niemowlęcia są podobne jak u osoby dorosłej, jednak znacznie trudniej je spostrzec i właściwie zinterpretować. Typowo, nasilony ból prowadzi do niepokoju dziecka, które płacze, jest pobudzone ruchowo. Ból związany z niedokrwieniem mięśnia serca zawsze nasila się w trakcie wysiłku. Jeśli więc czynności takie jak karmienie i ssanie nasilają dolegliwości zamiast je łagodzić, niepokojowi i płaczowi towarzyszy gwałtowne zblednięcie i zwiększona potliwość, dołącza się omdlenie, które objawia się zwiotczeniem mięśni i brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne – należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza. Inne objawy dysfunkcji lewej komory serca to zwiększony wysiłek oddechowy, manifestujący się przyspieszonym oddechem i gwałtownymi ruchami klatki piersiowej, powiększenie wątroby, obrzęki.

Stosunkowo niedawno zwrócono także uwagę na znaczne ryzyko wystąpienia zawału serca i/lub nagłego zgonu sercowego u młodzieży z pozornie łagodną odmianą anatomiczną tętnic wieńcowych, polegającą na odejściu od aorty tylko jednej dużej tętnicy wieńcowej dzielącej się w dalszym przebiegu na dwie główne gałęzie. Poza okresami maksymalnego wysiłku zazwyczaj nie występują żadne objawy. Dlatego możliwość anomalii wieńcowej należy zawsze brać pod uwagę u młodych sportowców, u których w czasie wysiłku występują bóle w klatce piersiowej, zasłabnięcia i omdlenia, a także uczucie nieprawidłowego rytmu serca.

Autor: dr med. Wojciech Mądry

Źródło: „Moje dziecko ma wadę serca”
pod red.: prof. E. Malca, dr hab. K. Januszewskiej, M. Pawłowskiej

Zadaj pytanie

Dla rodziców

Dla dorosłych

Dla młodzieży

Wrodzone wady serca
Leczenie
Pobyt w szpitalu
Życie z wadą serca

Dla dzieci

Kolorowanki
Gry i zabawy
Filmy dla dzieci