Diagnostyka

Badanie moczu

Badanie ogólne moczu jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych, wykorzystywanym głównie w diagnostyce chorób układu moczowego. Tym niemniej, jest to badanie przydatne również w ocenie wydolności układu krążenia.

Najważniejsze parametry oceny moczu to:

1) Właściwości fizyczne

• barwa
• przejrzystość
• ciężar właściwy
• objętość

2) Właściwości chemiczne

• pH
• stężenie następujących substancji:
  - białko
  - glukoza
  - ciała ketonowe
  - urobilinogen
  - bilirubina
  - azotyny

3) Osad

• obecność leukocytów/erytrocytów/bakterii
• osady mineralne
• nabłonki/wałeczki

Na jakość wyniku badania szczególny wpływ ma prawidłowe pobranie materiału. Mocz należy pobrać ze środkowego strumienia, do jałowego, suchego naczynia, po dokładnym umyciu ujścia cewki moczowej detergentem, np. mydłem, najlepiej do dwóch godzin przed badaniem. Jeżeli nie można wykonać badania bezpośrednio po pobraniu, mocz należy przechowywać w temperaturze +4°C.

Prawidłowy mocz ma barwę słomkowożółtą, jest całkowicie przejrzysty. Skład chemiczny powinien charakteryzować się brakiem białka, glukozy, ciał ketonowych i azotynów oraz pH w granicach 5,5–6,5.

W niektórych sytuacjach klinicznych zalecane jest wykonanie dobowej zbiórki moczu. Jest to badanie specjalistyczne, przeprowadzane w szpitalu, które ma na celu dokładniejszą analizę jakościową i ilościową składu moczu.

Najczęściej oceniane są wówczas:

• klirens kreatyniny
• dobowe wydalanie białka
• klirens enzymów (np. amylazy)
• bilans azotowy (kreatynina, mocznik, białko)
• dobowe wydalanie elektrolitów (Na, K, Ca, fosforany).

U dzieci z wrodzonymi wadami serca, zwłaszcza ze współistniejącą niewydolnością krążenia, ważna jest ocena dobowej ilości wydalanego moczu. Informuje ona o skuteczności pracy serca, zapewniającej odpowiedni przepływ krwi przez narządy, szczególnie nerki. Spadek objętości wydalanego moczu, często z towarzyszącymi obrzękami, świadczy o pogłębiającej się niewydolności krążenia.
Należy zawsze pamiętać, że ilość wydalanego moczu zależy nie tylko od funkcji serca, ale również od stanu nawodnienia organizmu. Szczególnie ważna jest ocena bilansu płynów (stosunek ilości płynów przyjętych do wydalonych) – zwłaszcza u dzieci po każdym etapie leczenia kardiochirurgicznego serca jednokomorowego, a także z innymi siniczymi wadami serca, czy też przyjmujących leki moczopędne. Wyjątkowej czujności ze strony rodziców wymaga pojawienie się u tych dzieci biegunki, wymiotów lub gorączki. Stany te mogą szybko doprowadzić do ciężkiego odwodnienia organizmu dziecka i wymagają pilnej konsultacji z lekarzem.