Prenatalne wykrywanie wad serca

Badania w czasie ciąży

Prenatalne badania echokardiograficzne aktualnie wykonuje się około 13.–14. tygodnia ciąży, a więc kilka tygodni po zakończonym okresie embriogenezy. Drugie badanie należy przeprowadzić w 18.–19. tygodniu ciąży, a w III trymestrze ciąży za pomocą badania echokardiograficznego można poznać fizjologię układu krążenia płodu, która może być prawidłowa – przy prawidłowej budowie serca płodu, ale może także wykazać nieprawidłowości – niezależnie od prawidłowego dotychczasowego rozwoju płodu.

Przesiewowe badania USG mają na celu potwierdzenie prawidłowej budowy płodu (w tym budowy serca) lub wykrycie jego anomalii. Zadaniem położnika wykonującego badanie USG płodu jest odróżnienie normy od patologii. Nie jest to zadanie proste i nie zależy ono jedynie od posiadanej aparatury, ale przede wszystkim od jego doświadczenia i wyszkolenia. Poza tym otyłość ciężarnej, ruchy płodu, zaburzenia rytmu oraz niekorzystne położenie płodu są czynnikami, które utrudniają ocenę serca płodu.

W przypadku wykrycia anomalii w budowie lub funkcji serca płodu, konieczna jest pełna diagnoza – ciężarna kierowana jest na specjalistyczne badania echokardiograficzne do ośrodków kardiologii prenatalnej (pełna lista znajduje się na stronach: www.orpkp.pl i www.echoplodu.pl).

W polskich ośrodkach kardiologii prenatalnej badania kardiologiczne wykonywane są przez lekarzy posiadających specjalistyczne kwalifikacje potwierdzone odpowiednimi certyfikatami. Badanie serca płodu jest dużo trudniejsze od badania wszystkich innych narządów wewnętrznych, ze względu na wielkość serca (10–30 mm) i jego rytm (ok. 140–150/min w warunkach snu fizjologicznego). Płód badany jest szczegółowo celem ustalenia diagnozy, rokowania, wydolności układu krążenia, sposobu monitorowania oraz przygotowania do porodu.

Wiedza na temat budowy serca i fizjologii krążenia płodu może zmienić naturalny przebieg wielu anomalii wrodzonych u noworodków i dzieci. W przebiegu ciąży z wadą serca płodu mogą pojawić się: objawy niewydolności krążenia, zaburzenia rytmu, infekcja. Są to czynniki wpływające niekorzystnie na rokowania, zmuszające niekiedy położników do przedwczesnego rozwiązania ciąży, co zwykle wiąże się z ryzykiem zgonu noworodka. W przypadku porodów przed 37. tygodniem ciąży odnotowano 78% zgonów w grupie noworodków z wadami serca, natomiast w przypadku porodów po 37. tygodniu – tylko 22%, w analogicznej grupie noworodków z wadami serca po diagnostyce prenatalnej.

W ciągu minionego 10-lecia istotnie wzrosła wykrywalność wad serca płodów przez położników wykonujących przesiewowe badania USG.