Ciąża

Zmiany hemodynamiczne zachodzące w organizmie i w układzie sercowo-naczyniowym w czasie ciąży

Zmiany i obciążenia związane z ciążą dotyczą wszystkich ciężarnych. Można je porównać z obciążeniami sportowca wyczynowego. Serce musi zacząć bić „za dwoje”. Ilość krwi w organizmie kobiety zwiększa się w czasie ciąży o średnio 1,5 litra w celu zaopatrzenia łożyska, macicy i dziecka. W związku z tym zwiększa się objętość krwi, którą serce musi pompować do układu krążenia.
Miarą funkcji skurczowej jest pojemność minutowa serca, która odpowiada objętości krwi tłoczonej przez serce w ciągu minuty. Pojemność minutowa serca wzrasta podczas ciąży o 30–50%. We wczesnej fazie ciąży wzrost ten osiągany jest poprzez zwiększenie objętości pompowanej krwi na jedno uderzenie, a od 20. tygodnia ciąży poprzez zwiększenie częstości bicia serca. Serce bije coraz szybciej aż do 32. tygodnia ciąży, a w ciągu pierwszych 5 dni po porodzie jego rytm normalizuje się.
W początkowej fazie ciąży obniża się ciśnienie tętnicze krwi, m.in. z powodu poszerzenia naczyń krwionośnych. Dopiero w ostatnim trymestrze ciśnienie się podnosi. Obniża się również opór naczyń krążenia płucnego.

To naturalne, związane z ciążą dopasowanie organizmu, u kobiet z wrodzonymi wadami serca może prowadzić do powikłań. Poprzez zwiększenie ilości krwi i spowodowany nią wzrost pojemności minutowej serca, mocniej odczuwalne są przewężenia w układzie krążenia – np. zwężenie zastawki aortalnej. Stan pacjentki może się z tego powodu pogorszyć.

Z powodu fizjologicznych zmian następujących w układzie krzepnięcia, u kobiet z wadami serca w okresie 6–8 tygodni po porodzie należy ponadto wziąć pod uwagę ośmiokrotnie wyższe ryzyko powstawania zakrzepów.
Szczególnie u pacjentek z krążeniem Fontana, wadami serca z przeciekiem prawo-lewym, z mechanicznymi protezami zastawkowymi, może dochodzić do zakrzepów i zatorów (zamykania światła naczyń krwionośnych poprzez zakrzepy, np. zatoru płucnego lub udaru mózgu).
Zwiększone zapotrzebowanie na tlen matki i dziecka może doprowadzić do powikłań związanych z niedotlenieniem przy wadach siniczych serca oraz występujących niedoborach żelaza.
Podczas porodu dochodzi do kolejnych obciążeń układu krwionośnego. Poprzez skurcze macicy objętość krwi w krążeniu może nagle wzrosnąć nawet o 500 ml, a pojemność minutowa serca może zwiększyć się nawet o 50%. Ciśnienie krwi wzrasta. Podczas porodu siłami natury dochodzi do szybkiej utraty krwi – około 300–600 ml, a podczas cięcia cesarskiego – około 500–800 ml. Układ sercowo-naczyniowy musi szybko przystosować się do tych zmian.